Mehmet Hanifi GÜLEL
Türkiye’nin tarım, gıda ve içecek sektörü genel ihracatında, yılın ilk 6 ayında birim fiyat düşüşü yaklaşık 100 dolar oldu. Söz konusu dönemde ihracatta yüzde 5.6 artış yaşanırken, ihracat birim fiyatında ise yüzde 7.3 düşüş yaşandı. Geçen yılın aynı döneminde ihracat birim değeri bin 322 dolarken, bu yılın ilk 6 ayında yaklaşık 96 dolar düşüşle bin 226 dolar oldu. Sektörel ayrışmalara bakıldığında ise paketli ve katma değerli üretim yapan su ürünleri, bisküvi gibi alt gruplarda birim fiyatta düşüş görülmüyor.
Yılın ilk 6 ayında tarım, gıda ve içecek sektörün ihracatı yüzde 5.6 artışla 12.9 milyar olurken, yıllık ithalat ise yüzde 21.87 azalışla 9.7 milyar dolar oldu. FAO Gıda Fiyat Endeksi’ne göre küresel gıda fiyatları temmuzda aylık bazda yüzde 0.2 düşerken, yıllık bazda yüzde 3 geriledi. Küresel gıda fiyatlarındaki düşüşün ihracat biriminde düşüşe neden olduğunu kaydeden sektör temsilcileri göre, gıda birim fiyatının artırılmasının yolu teknolojik, otomasyona dayalı yatırımları artırmak, inovasyon ve Ar-Ge çalışmaları yapmaktan geçiyor.
Tiryakioğlu: Özel üretimde çeşitlilik büyük önem taşıyor
Pandemi sürecinde, dünya genelinde bir parasal genişleme yaşandığına işaret eden TİM Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Sektör Kurulu Başkanı Ahmet Tiryakioğlu, bunun doğal sonucunun piyasadaki bir malın her ay önceki aydan daha pahalı olmasına neden olduğunu belirtti. Son bir yıldır merkez bankalarının enflasyonla mücadele programlarını tavizsiz şekilde yürüttüğünü ifade eden Tiryakioğlu, “Yüksek faizin ve parasal sıkılaşmanın en büyük etkisi alım gücü üzerine olduğundan pek çok alanda fiyatlarda geri çekilmeler yaşanıyor.
Her ne kadar talep esnekliği düşük olan temel bir gereksinim olsa da gıda ticareti de bundan bağımsız değil. Küresel gıda fiyatlarındaki düşüş son bir yılda yüzde 3 arttı. Bizim ihracat birim fiyatlarımızdaki düşüşü de bu gözle okumak lazım. Piyasadaki bu dalgalanmalardan en az şekilde etkilenebilmenin yolu teknolojik, otomasyona dayalı yatırımları artırmak” dedi.
Kadooğlu: Ortalama fiyatların daha da iyi noktalara gelecek
Güneydoğu Anadolu bölgesinin bu yıl ortalama birim fiyatlarında Türkiye genelinden farklı olarak kısmi bir artış yaşandığını aktaran Güneydoğu Anadolu Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Celal Kadooğlu, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.3 daha yüksek fiyatlarla satış yaptıklarını söyledi.
Buğday unu, makarna ve ayçiçek yağı gibi en büyük ihracat kalemlerinde küresel fiyatlarında gerileme olmasaydı, ortalama fiyatların daha yüksek olacağını belirten Kadooğlu, “Biz bu artışı tatlı bisküvi, gofret ve çikolata gibi yüksek alım gücüne hitap eden katma değerli ürünlerimizden elde etmiş bulunuyoruz.
Bölgemizde ileri teknolojili tesislerin ve güçlü markaların sayısı her geçen gün arttığından, ortalama fiyatlarımızın daha da iyi noktalara geleceğine inanıyoruz. Fakat, bizim şu sıralar ana problemimiz yurt içindeki maliyetlerimiz ikiye katlanırken, satış yaptığımız para birimlerinin Türk Lirası karşısında aşırı değer kaybı ve bunun bir sonucu olarak” diye konuştu.
Sezer: Rekabetçi olmak adına birim fiyat düşürülüyor
Su ürünleri ve hayvansal mamuller sektörü gıda sektörleri içinde katma değeri en yüksek olan sektörlerden biri olduğunu vurgulayan İstanbul Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Başkanı Müjdat Sezer, ihracat birim fiyatı da yine diğer gıda sektörlerin ortalama birim fiyatının üzerinde seyrettiğini aktardı.
Su ürünleri ve hayvansal mamuller sektör ihracatının Ocak- Haziran 2024 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9 oranında artış gösterdiğini bildiren Sezer, “Bu yılın ocak-haziran döneminde su ürünleri sektörü ihracatı 828 milyon dolardan 935 milyon dolara yükselmiş; birim fiyat 6.6 dolardan, 6.1 dolar oldu.
Beyaz et sektörü ihracatı 422 milyon dolardan 416 milyon dolara düştü. Ancak birim fiyatı bir önceki yıl ile aynı 1.7 dolar olarak sabit kaldı. Yumurta sektörü ihracatı 195 milyon dolardan 239 milyon dolara yükseldi ve birim fiyat da 2.0 dolardan 2.2 dolara yükseldi. Süt ve süt ürünleri ihracatı 122 milyon dolardan 145 milyon dolara yükseldi. Ancak birim fiyatta 3.0 dolardan 2.2 dolara düştü.Et ürünleri ihracatı 3 milyon dolardan 1.7 milyon dolara düştü ve birim fiyat ise 2.3 dolardan 2,1 dolara geriledi” dedi.
Mutlu: Küresel fiyat dalgalanmaları olumsuz etkiliyor
Bu yılın ilk 6 ayında Türkiye’nin genel gıda ihracatında birim fiyatta bir düşüş yaşanırken, meyve sebze mamul ihracatında yüzde 4’lük bir artışının birkaç faktörden kaynaklandığına vurgu yapan İstanbul Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Melisa Tokgöz Mutlu, “Genel gıda ihracatındaki düşüş, küresel piyasalardaki talep dalgalanmaları, enflasyon, maliyet artışları veya rekabetçi baskılar gibi faktörlerden etkileniyor. Meyve sebze mamul ihracatındaki artış, daha spesifik bir pazara yönelik taleplerden kaynaklanıyor.
Bunun yanı sıra, Türkiye’nin yüksek kaliteli ve organik ürünlere yönelik artan talep, Türk meyve sebze mamullerinin uluslararası pazarlarda fark yaratmasını mümkün kılıyor. Türkiye’nin bu alandaki rekabet gücünü artırması, tarımsal üretimi desteklemesi ve katma değerli ürün üzerinde durması, meyve sebze mamul ihracatında sağlanan artışın sürekliliğinde kritik öneme sahip” diye konuştu.
Ulusoy: Tahıllardaki düşüşü bitkisel yağlar, et ve şeker dengeledi
FAO Gıda Fiyat Endeksine göre küresel gıda fiyatlarının yıllık bazda yüzde 3 düşüş gösterdiğine dikkat çeken Karadeniz Hububat Bakliyat ve Yağlı Tohumlar İhracatçılar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy, “Genel olarak tahıl fiyatlarındaki düşüş, bitkisel yağlar, et ve şeker fiyatlarındaki artışları dengeledi. FAO Gıda Fiyat Endeksine baktığımız zaman 1 yıllık düşüş görüyoruz.
Gıda ihracatı fiyatlarında dünya piyasasını takip ettiği için düşüş söz konusu. Türkiye’de enflasyon var, dışarıda nasıl düşüyor sorusunun cevabı da kur. Nihayetinde Türkiye’deki fiyat artıyor ama dolar bazında bir yıllıktan bakınca geçen seneyle karşılaştırdığımızda düşmüş olduğunu söyleyebiliriz. Gıda Endeksinde 124’ten 120’ye gelirken bir yıl içinde en keskin düşüş tahıllarda söz konusu” dedi.